Minister Klink ziet geen aanleiding om Elektroshocktherapie onder dwang aan banden te leggen. Dit roept vragen op bij patiënten.
De angst voor toepassing onder dwang is groot. ECT kan de kwaliteit van leven aantasten en traumatiserend werken. Mogelijke langdurige of blijvende bijwerkingen en schade zijn onderbelicht, evenals de impact van toepassing bij jongeren. De wetenschappelijke onderbouwing is weinig transparant.
‘In Nederland worden – met instemming van de patiënt – per jaar circa 13.000 ECT-sessies gegeven bij ongeveer 650 patiënten’. ‘Dit gebeurt bij 24 psychiatrische afdelingen van een algemeen ziekenhuis en in 11 psychiatrische ziekenhuizen. Uit de Bopzis-registratie van de IGZ blijkt hoe vaak GGZ-instellingen ECT onder dwang melden. Over de periode 1999-2008 is dit jaarlijks gemiddeld 13 keer het geval geweest. Over de afgelopen tien jaar gaat het in totaal om 135 gemelde ECT-behandelingen onder dwang (Klink 2009).’
In antwoord op kamervragen van Bouwmeester en Spekman over het toepassen van elektroshocktherapie onder dwang stelt minister Klink van VWS geen aanleiding te zien om ECT onder dwang aan banden te leggen (Kamerstuk, 28/9/2009 – 2009Z16074).
Richtlijnen Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) doorslaggevend
De richtlijn ‘Elektroconvulsietherapie’ van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en onderzoek van de beroepsgroep zijn in het antwoord van de minister doorslaggevend.
Verontrustend daarbij acht Stichting Pandora de stelligheid in de richtlijn ‘Besluitvorming dwang: opname en behandeling’ van de NVvP. Deze stelt: ‘Qua effect op symptomen en kwaliteit van leven doet gedwongen behandeling niet onder voor vrijwillige behandeling. Dat is het beste onderzocht voor psychofarmaca en ECT (1:3; blz 9)’. […] ‘De gedwongen toepassing van medicatie of elektroconvulsietherapie (ECT) is, als men afgaat op de evidentie uit de literatuur, niet alleen even effectief als de vrijwillige toepassing daarvan, maar er is ook geen bewijs voor een schadelijke invloed op de therapietrouw of voor het veroorzaken van een posttraumatische stresstoornis (PTSS). Er zijn geen echte alternatieven die als gedwongen behandeling toepasbaar zijn.(1:13; blz 13)).’
Gestelde dat ‘ECT onder dwang niet onder doet voor vrijwillige behandeling’ trekken wij in twijfel.
De onderbouwing van deze stelling is weinig transparant, het patiëntenperspectief niet meegewogen. ECT kan o.i. zeker de kwaliteit van leven aantasten en traumatiserend werken. ECT onder dwang kan extra angsten en spanning opleveren.
Wettelijke uitbreiding van dwang baart zorgen door beperkte behandelmogelijkheden: gedwongen medicatie of elektroshocktherapie
De uitbreiding van wettelijke dwangmogelijkheden (aanpassingen Wet Bopz; wetsvoorstel Wet Verplichte GGZ) maakt ons beducht voor genoemde afbakening van het begrip dwangbehandeling: ‘Onder dwangbehandeling verstaan artsen, maar ook de jurisprudentie, vrijwel uitsluitend de behandeling met gedwongen medicatie of elektroshocktherapie (ECT) (4:1; blz 131,132).’
Impact van ECT roept vragen op:
‘Wat is de impact van 118 keer geshockt worden in 5 1/2 jaar tijd, iedere keer onder narcose? Wat betekent electroshock als je getraumatiseerd bent en bang bent voor het shocken? Wat is effectief als je door geheugenverlies na ECT maatschappelijk lange tijd niet meer functioneert?’
Bij vrijwillige keuze schieten voorlichting en communicatie vaak te kort. Patiënten en familie hebben weinig zicht op eventuele werking en bijwerkingen.
‘Al moest m’n been eraf, dan had ik ook toegestemd.’
‘Ik heb ja gezegd, maar heb het nooit gewild.’
‘Ik was te suf om me te verzetten.’
‘Onder dwang wordt het een gevecht’
‘Als ik weer geshockt moet worden, pleeg ik zelfmoord!’
Klachten over tekort schieten van indicatiestelling, begeleiding, geïntegreerde zorg en nazorg roepen vragen op over de kwaliteit van behandeling.