“Depressiviteit bij ouderen door medicatie”

0
60
Rate this post

Artikel, elektronische nieuwsbrief PandoraNieuws, april 2004
Door: Froukje Bos, beleidsmedewerker Stichting Pandora

Medicijnen kunnen problemen oplossen of verbloemen, maar ze kunnen ook problemen veroorzaken. A.D.F. Dhondt, beleidspsychiater van het Foreest Centrum voor Ouderenpsychiatrie wijst erop dat geneesmiddelen zelf depressie kunnen veroorzaken: ‘Er zijn in de loop van de tijd nogal wat, maar weinig eenduidige, meldingen over het depressogene effect van medicatie gedaan. Het onderzoek op dit terrein beperkte zich tot nu toe voornamelijk tot case reports waarvan de eerste teruggaan tot 1954 toen Freis vijf gevallen beschreef van depressies ten gevolge van het gebruik van reserpine.’ De eerste publicaties van Dhondt e.a. over dit onderwerp verschenen in het International Journal of Geriatric Psychiatry (1995, 1996, 1999).

In  Berichten uit het Laboratorium van de samenleving (Pandora december  2002) ging Froukje Bos in het hoofdstuk ‘medicijngebruik door ouderen stelt kwaliteitseisen op de proef’ nader in op deze artikelen (1) en de problematiek rond ouderen, depressie en antidepressiva. Oude mensen krijgen veelal met meerdere gezondheidsklachten en meervoudig medicijngebruik te maken.

Dit stelt eisen aan medicijnen die men bij het op de markt komen vaak niet heeft getest. Het gebruik in de praktijk levert belangrijke nieuwe inzichten op. Met het oog op de vragen van patiënten/gebruikers zoals die bij Stichting Pandora via de telefoondiensten binnen komen, achten wij het van groot belang de nieuwe wetenschappelijke inzichten op de voet te volgen. Vaak bevestigen die de vragen en klachten van patiënten/gebruikers.

Voor hen is het van groot belang dat deze klachten wetenschappelijk worden onderzocht en onder de aandacht van artsen en publiek worden gebracht. Dit geldt des te meer daar veel patiënten ervaren dat (onbekende) klachten over medicijnen in de praktijk vaak worden gebagatelliseerd. Ze worden toegeschreven aan hun ziektebeeld of situatie.

De beeldvorming over bejaarden is dat depressie voortkomt uit hun lichamelijke conditie en de context van hun levensfase. Zij hebben te maken met rouwprocessen over overlijden van naasten en velen uit de kennissenkring, verhuizingen en andere grote veranderingen in hun leven. ‘Natuurlijk dat men dan depressief kan worden,’ is de reactie. Maar dat die depressie soms een andere oorzaak heeft en men juist met de gebruikte medicijnen moet stoppen of moet minderen, vereist dan de nodige overtuigingskracht.

Het is uiterst belangrijk de verschillende oorzaken van depressie en mogelijke oplossingen daarvoor zo goed mogelijk te onderscheiden.  Stichting Pandora komt regelmatig klachten tegen over langdurig en (op den duur) onheus medicijngebruik bij ouderen: ‘Toen mijn vader was overleden kreeg mijn moeder van de arts Oxazepam voorgeschreven om haar door een moeilijke periode heen te helpen, maar het is nu drie jaar later.

Ze is er naar omstandigheden aan gewend dat ze alleen is, maar gebruikt nog steeds Oxazepam. Ze is geen depressief type en ik vraag me af of ze dit medicijn nog nodig heeft. Zelf denkt ze dat het moet en de arts blijft het voorschrijven. Ik heb ergens gelezen dat je Oxazepam helemaal niet zo lang mag slikken.’ Het wordt over het algemeen afgeraden dat  Oxazepam zo lang wordt geslikt en de oorzaak van het gebruik lijkt bovendien ook verminderd of voorbij. Stichting Pandora wijst met de nodige regelmaat op het belang dat de kennis over medicijnen en de toepassing ervan in de praktijk, wordt vergroot en breder onder de aandacht wordt gebracht.

Op 3 september 2003 promoveerde Dhondt aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In De Psychiater (2) schreef Helen Johnson een reactie: “ ‘Er bestaat zoiets als Stemmingsstoornissen door een Middel’, zo luidt de eerste concluderende zin van het proefschrift Iatrogenic origins of depression in the elderly, waarop gerontopsychiater dr. A.D.F. Dhondt 3 september 2003 promoveerde. Het promotieonderzoek van deze beleidspsychiater richtte zich op de mogelijkheid dat voorgeschreven medicatie kan bijdragen aan het ontstaan van depressiviteit bij een belangrijk deel van de ouderen in de bevolking. Dat bleek inderdaad het geval te zijn.”